Την Τετάρτη, 12.12 , πραγματοποιήθηκε η τελευταία συνάντηση της Λέσχης Ανάγνωσης, ολοκληρώνοντας τον κύκλο για το 2018, μέσα σε ένα εορταστικό κλίμα. Συζητήθηκε το βιβλίο της Μιριέλ Μπαρμπερί με τίτλο «η κομψότητα του σκαντζόχοιρου».

ΣΚΕΨΕΙΣ ΕΝΟΣ ΚΟΡΙΤΣΙΟΥ ΔΩΔΕΚΑΜΙΣΙ  ΧΡΟΝΩΝ

Κυνηγώντας τ’ άστρα καταλήγουμε πάντα μέσα στη γυάλα σαν τα χρυσόψαρα. Το κακό είναι ότι τα παιδιά πιστεύουν στα λόγια των μεγάλων και πως, όταν ενηλικιωθούν  εκδικούνται τους εαυτούς τους , εξαπατώντας τα δικά τους παιδιά. Πιστεύω ότι η οξυδέρκεια κάνει την επιτυχία πολύ πικρή, ενώ η μετριότητα πάντοτε ελπίζει σε κάποιο πράγμα. Όταν παίρνεις μια απόφαση  που έχει ελάχιστες πιθανότητες να γίνει κατανοητή δεν πρέπει να αφήνεις τίποτα στην τύχη. Χωρίς διαμέρισμα και δίχως κόρη  ίσως σκεφτούν όλους τους νεκρούς Αφρικανούς Χάκα  συμπαγείς στιγμές κατά τις οποίες ένας παίκτης γινόταν η ίδια του η κίνηση, χωρίς να χρειάζεται να κατακερματίζεται κατευθυνόμενος προς κάπου. Ένας παίκτης που έβρισκε τις ρίζες του και γινόταν μια μικρή , γερή άγκυρα , η οποία έδινε δύναμη στην ομάδα. Θα ήταν καλύτερα , αν μοιραζόμασταν μαζί της (τη μητέρα μας) την ανασφάλειά μας, αν εισερχόμασταν όλοι μαζί στα άδυτα του εαυτού μας για ν’ αναλογιστούμε  πως τα φρέσκα φασολάκια και η βιταμίνη C , ακόμη κι αν θρέφουν το ζώο , δε σώζουν τη ζωή και δε συντηρούν την ψυχή.  Ο στρατιώτης χρειάζεται την τάξη και τη την καθαριότητα για ν’  αντέξει την αταξία της μάχης, τη βρομιά του πολέμου και όλα τα ανθρώπινα απομεινάρια , που αφήνει πίσω του. Όλα αυτά που συμβαίνουν , όσα μας διαφεύγουν για το τίποτα και που χάνονται στην αιωνιότητα… Όλα αυτά τα λόγια τα οποία θα έπρεπε να είχαμε πει, αυτές οι χειρονομίες που θα έπρεπε να είχαμε κάνει, αυτοί οι αστραφτεροί καιροί που εμφανίστηκαν μια μέρα, που δεν καταφέραμε να τους πιάσουμε και οι οποίοι βυθίστηκαν για πάντα στη λήθη…  Όταν σκέφτομαι το γκο… Ένα παιχνίδι που σκοπός του είναι να δημιουργήσει ζωτικό χώρο , είναι σίγουρα καλό. Μπορεί να υπάρχουν φάσεις μάχης , αλλά εξυπηρετούν απλώς το σκοπό , τη ζωή στον χώρο του παίκτη. Μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του γκο είναι ότι έχει αποδειχτεί πως , για να κερδίσεις , πρέπει να επιβιώσεις , αλλά και ν’ αφήσεις τον άλλον να επιβιώσει . Ο υπερβολικά άπληστος χάνει. Να σκεφτόμαστε πως ακριβώς το τώρα έχει σημασία , χτίζουμε , τώρα , κάτι, με οποιοδήποτε τίμημα , με όλες μας τις δυνάμεις. Να έχουμε πάντα στο μυαλό μας τον οίκο ευγηρίας για να ξεπερνάμε τον εαυτό μας κάθε μέρα  , να τον κάνουμε άφθαρτο. Να σκαρφαλώνουμε βήμα – βήμα  το δικό μας Έβερεστ και να το κάνουμε με τέτοιο τρόπο ώστε κάθε βήμα μας να είναι μια μικρή αιωνιότητα. Ακριβώς αυτό  χρησιμεύει το μέλλον να χτίζουμε το παρόν με σχέδια αληθινά ,σχέδια ζωντανών ανθρώπων. Η κυρία Μισέλ έχει την κομψότητα του σκαντζόχοιρου ,απέξω είναι γεμάτη αγκάθια αληθινό φρούριο , αλλά έχω την αίσθηση ότι από μέσα είναι τόσο απλώς ραφινάτη όσο και ο σκαντζόχοιρος, που είναι ένα ζωάκι δήθεν νωθρό ,σκληρά μοναχικό και εξαιρετικά κομψό. Δε βλέπουμε ποτέ πέρα από τις βεβαιότητές μας και, το σοβαρότερο , έχουμε παραιτηθεί από την ιδέα της συνάντησης , συναντάμε μόνο τον εαυτό μας χωρίς να τον αναγνωρίζουμε μέσα σ’ αυτούς τους αμετακίνητους καθρέφτες.  Η γραμματική είναι σκοπός και όχι απλώς μέσο : είναι μια πρόσβαση στη δομή και την ομορφιά της γλώσσας. Νιώθω πάντα μια απρόσμενη χαρά ,όταν μου μιλάνε για δέντρα, για οποιοδήποτε δέντρο τη φλαμουριά στην αυλή αγροκτήματος , τη βελανιδιά πίσω από τον παλιό αχυρώνα , τις μεγάλες φτελιές που τώρα πια δεν υπάρχουν , τα λυγισμένα από τον αγέρα πεύκα στις ανεμοδαρμένες παραλίες κτλ. Υπάρχει τόση ανθρωπιά μέσα σε τούτη την αγάπη των δέντρων , τέτοια νοσταλγία για τα πρώτα μας ξαφνιάσματα , τόση δύναμη για να νιώσεις την ασημαντότητά σου μες τη φύση… Ναι ,αυτό είναι η θύμηση των δέντρων , της μεγαλειώδους αδιαφορίας τους και της δικής μας αγάπης. Αναρωτιέμαι τελικά μήπως η αληθινή κίνηση του κόσμου είναι το τραγούδι. Αλλά αν στον κόσμο μας υπάρχει η δυνατότητα να γίνεις αυτό που δεν είσαι ακόμα… θα μπορέσω να τ ΄αδράξω και να κάνω τη ζωή  μου έναν κήπο αλλιώτικο από εκείνον των γονιών μου;  Ξέρω βέβαια πως ο κόσμος είναι άσχημος, μα δε θέλω να βλέπω την ασχήμια του. Η διπλωματία αποτυγχάνει πάντα όταν υπάρχει ισορροπία δυνάμεων. Αυτή η υπεροψία των ανθρώπων που πιστεύουν ότι μπορούν να βιάσουν τη φύση, να ξεφύγουν από το πεπρωμένο τους , το πεπρωμένο των ασήμαντων βιολογικών πραγμάτων… και η τύφλωση την οποία έχουν απέναντι στην ωμότητα ή στη βία των τρόπων που ζουν, ερωτεύονται , αναπαράγονται και πολεμούν τους όμοιούς τους… Τί μπορεί να σπρώξει ένα νέο να κάψει ένα αυτοκίνητο ;Τι περνάει από το νου του ;κι εγώ γιατί  θέλω να κάψω το διαμέρισμα; Οι δημοσιογράφοι μιλούν  για την ανεργία και τη φτώχεια, εγώ μιλάω για τον εγωισμό και την υποκρισία της οικογένειάς μου. Καις ,λοιπόν αυτοκίνητα γιατί, όταν δεν έχεις κουλτούρα , δεν είσαι πια ένα πολιτισμένο ζώο ; είσαι ένα άγριο θηρίο .Και το άγριο θηρίο  καίει, σκοτώνει, λεηλατεί. Ίσως είμαι το σύμπτωμα της οικογενειακής αντίφασης. Ναι, εγώ, μια πιτσιρίκα δωδεκάμισι χρονών , είχα σήμερα το πρωί αυτή την ανήκουστη τύχη, ενώ πληρούνταν όλες οι προϋποθέσεις ; άδειο μυαλό, ήσυχο σπίτι,, όμορφα τριαντάφυλλα ,πτώση ενός μπουμπουκιού. Διότι ωραίο είναι ό,τι αντιλαμβανόμαστε τη στιγμή που συμβαίνει .Είναι ο εφήμερος σχηματισμός των πραγμάτων, ενώ αντικρίζουμε συνάμα και την ομορφιά και το θάνατο. Για πρώτη φορά στη ζωή μου συνειδητοποίησα τη σημασία της λέξης ποτέ. Ε λοιπόν είναι τρομερή .Προφέρουμε αυτή τη λέξη εκατό φορές τη μέρα, αλλά δεν ξέρουμε τι θα πει, αν δε βρεθούμε αντιμέτωποι με το πραγματικό ποτέ πια. Οι νότες της μουσικής έβαλαν μια παρένθεση στον χρόνο, μια αναστολή, ένα αλλού ακόμη κι εδώ, ένα πάντα μέσα στο ποτέ.

ΣΚΕΨΕΙΣ ΜΙΑΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΠΕΝΗΝΤΑ ΠΕΝΤΕ ΧΡΟΝΩΝ

Όποιος σπέρνει επιθυμία σοδειάζει  καταπίεση. Καθώς είμαι σπανίως αξιαγάπητη, αν και πάντα ευγενική , δε μ αγαπούν , μα εντούτοις με ανέχονται, επειδή ανταποκρίνομαι τέλεια σε ό,τι η κοινωνία πιστεύει ως υπόδειγμα θυρωρού πολυκατοικίας. Είμαι ένα από τα πολλαπλά γρανάζια , που θέτουν σε κίνηση τη μηχανή της μεγάλης οικουμενικής ψευδαίσθησης ,κατά την οποία η ζωή περιέχει ένα εύκολα ερμηνευμένο νόημα. Τί θα πει αριστοκράτισσα; Μια γυναίκα που δεν την αγγίζει η χυδαιότητα παρότι την περιβάλλει.  Ορισμένοι είναι ανίκανοι να συλλάβουν μέσα στην ενατένισή τους την ουσία της ζωής και την εσώτερη ανάσα και σπαταλούν ολόκληρη την ύπαρξή τους, μιλώντας για τους ανθρώπους σαν να επρόκειτο για αυτόματα , και αναφερόμενοι στα πράγματα σαν μην είχαν καθόλου ψυχή. Για όποιον ,δε γνωρίζει την όρεξη, το πρώτο τσίμπημα της πείνας είναι βάσανο και φώτιση μαζί. Η δοκιμασία του κορόμηλου εντυπωσιάζει με την αφοπλιστική της βεβαιότητα. Αντλεί τη δύναμή της από μια παγκόσμια διαπίστωση;  δαγκώνοντας το φρούτο , ο άνθρωπος καταλαβαίνει επιτέλους. Τί καταλαβαίνει; Τα πάντα. Καταλαβαίνει τη βραδεία ωρίμανση ενός ανθρώπινου είδους ,αφοσιωμένου στην επιβίωση , το οποίο είδος φθάνει κατόπιν ένα ωραίο βράδυ στην ενόραση της απόλαυσης , στη ματαιότητα όλων των τεχνητών ορέξεων που μεταστρέφονται από την πρώτη προσδοκία στις αρετές των απλών και υπέροχων πραγμάτων , στο ανώφελο των λόγων, στη βραδεία και τρομακτική φθορά των κόσμων , από την οποία κανείς δεν ξεφεύγει και, παρ’ όλα αυτά , στην υπέροχη ηδονή των αισθήσεων , όταν συνωμοτούν για να διδάξουν τους ανθρώπους την απόλαυση και την τρομερή ομορφιά της Τέχνης. Όταν σ’ ένα σπίτι μπαίνει η αρρώστια , δεν κυριεύει μόνο ένα σώμα ,αλλά υφαίνει ανάμεσα στις καρδιές ένα σκούρο πέπλο , μέσα στο οποίο κρύβεται η ελπίδα. Το άγγιγμα φίνων ασπρόρουχων δε δίνει στον άρρωστο την υγειά του. Το τελετουργικό του τσαγιού , αυτή η ακριβής επανάληψη των ίδιων κινήσεων και της ίδιας γευσιγνωσίας ,εκείνη η πρόσβαση σε απλές αισθήσεις, αυθεντικές και εξευγενισμένες αυτή η δυνατότητα που προσφέρεται ,σχεδόν ανέξοδα, στον καθένα να γίνει αριστοκράτης της γεύσης γιατί το τσάι είναι το ρόφημα των πλουσίων μ όπως και των φτωχών, το τελετουργικό του τσαγιού, λοιπόν, έχει το εξαιρετικό προτέρημα να τοποθετεί μέσα στον παραλογισμό της ζωής μας μια ακτίνα γαλήνιας αρμονίας. Πού βρίσκεται η αλήθεια κατά βάθος; Και πού η χίμαιρα ;Στην εξουσία ή την Τέχνη; Η καμέλια πάνω στα βρύα του ναού ,το βιολετί χρώμα των βουνών του Κιότο ένα φλιτζάνι από μπλε πορσελάνη, τούτη η εκκόλαψη της καθαρής ομορφιάς, στην καρδιά των εφήμερων παθών ,δεν είναι αυτά που όλοι προσδοκούμε; Και όσα εμείς οι άλλοι, οι πολιτισμοί της Δύσης , δεν μπορούμε ν’ αγγίξουμε; Η  ενατένιση της αιωνιότητας μέσα στην ίδια την κίνηση της ζωής. Τί σημαίνει εκπαιδεύω ;Σημαίνει να προτείνω ακαταπόνητα καμέλιες πάνω σε βρύα ως αντίδοτο στην παρώθηση του είδους ,γιατί αυτή δε σταματάει ι ποτέ και απειλεί συνεχώς  την εύθραυστη ισορροπία της επιβίωσης. Η  γλώσσα ,αυτός ο πλούτος του ανθρώπου , και οι χρήσεις της , αυτή η επεξεργασία της κοινωνικής κοινοκτημοσύνης , είναι έργα ιερά. Μ’ αρέσει να διαβάζω τις οδηγίες των φαρμάκων, για την ανάπαυλα που δημιουργεί αυτή η ακρίβεια του τεχνικού όρου, η οποία ακρίβεια δίνει την ψευδαίσθηση της αυστηρότητας, το ρίγος της απλότητας και δημιουργεί μια χωροχρονική διάσταση , από την οποία απουσιάζουν η προσπάθεια για το ωραίο, η δημιουργική οδύνη και η ατέρμονη και απέλπιδα προσδοκία για υπέροχους ορίζοντες. Αν υπάρχει κάτι που απεχθάνονται οι φτωχοί , είναι οι άλλοι φτωχοί. Πόσο εύκολα καταλήγουμε σε συμπεράσματα για την εξυπνάδα των ανθρώπων , κρίνοντας από την εμφάνιση και τη θέση… Το ασυνείδητο είναι το λαμπρότερο γνώρισμα της δύναμης της συνειδητής βούλησής μας, το οποίο, όταν το συναίσθημά μας αντιτίθεται, χρησιμοποιεί όλες τις πονηριές για να πετύχει τους σκοπούς του. Ίσως οι Ιάπωνες γνωρίζουν πως δοκιμάζεις μια απόλαυση απλώς επειδή ξέρεις πως είναι εφήμερη και μοναδική και, πέρα από τούτη τη γνώση , υφαίνουν  με αυτό   τον ιστό της ζωής τους. Μην ξεχνάμε πως η επεξεργασία των ευγενέστερων ιδεών γίνεται με βάση το πιο αδρό κοινότοπο. Η αισθητική δεν είναι τίποτε άλλο από τη μύηση στην αρμονία. Δεν έχω παιδιά, δε βλέπω τηλεόραση και δεν πιστεύω στο Θεό όλα τούτα  τα μονοπάτια που παίρνουν οι άνθρωποι για να κάνουν τη ζωή τους πιο εύκολη Τα παιδιά μας βοηθούν ν΄ αποδεχτούμε το επώδυνο καθήκον της αυτογνωσίας και στη συνέχεια, τα εγγόνια μας το επιτείνουν .Η τηλεόραση διασκεδάζει την εξουθενωτική μας ανάγκη να χτίζουμε όνειρα πάνω στην ασημαντότητα της επιπόλαιης ύπαρξής μας , παραπλανώντας το βλέμμα , απαλλάσσει το πνεύμα από το μεγάλο έργο της αντίληψης .Ο θεός, τέλος, καταλαγιάζει τους φόβους μας , φόβους που έχουν όλα τα θηλαστικά, και την ανυπόφορη προοπτική ότι, κάποια μέρα,  οι απολαύσεις μας θα έχουν τελειώσει. Τα μεγάλα έργα είναι εικονικές μορφές που φθάνουν σε εμάς  με τη βεβαιότητα μιας άχρονης τελειότητας. Η τέχνη είναι συγκίνηση χωρίς την επιθυμία. Μέρα με τη μέρα ,πηγαινοερχόμαστε στο μονοπάτι της ζωής μας ,όπως κάνουμε στο διάδρομο του σπιτιού μας. Ξέρετε τι είναι η καλοκαιρινή βροχή; Κατ’ αρχήν, η καθαρή ομορφιά ,που ξεχειλίζει στον καλοκαιρινό ουρανό, τούτος ο φόβος που προκαλεί δέος και κυριεύει την καρδιά μας, τόσο ώστε σε κάνει να νοιώθεις τόσο ανάξιος στο επίκεντρο της μεγαλοπρέπειας, τόσο εύθραυστος, μα και τόσο περήφανος για το μεγαλείο των πραγμάτων, αποσβολωμένος ,παρασυρμένος, μαγεμένος από την απλοχεριά του κόσμου. Μερικά παιδιά έχουν το σπάνιο χάρισμα να παγώνουν τους μεγάλους. Τίποτα στη συμπεριφορά τους δεν αντιστοιχεί στους κανόνες της ηλικίας τους. Είναι υπερβολικά αυστηρά, υπερβολικά ήρεμα και ταυτόχρονα τρομερά ακονισμένα. Τίποτα δεν αγαπάει την αλήθεια όσο η απλότητα της αλήθειας. Ας έχετε μόνο μία φίλη , αρκεί να τη διαλέξετε σωστά. Μια καμέλια μπορεί ν’ αλλάξει τη μοίρα. Αρκεί να  έχεις νοιώσει έστω και μια φορά ότι δε βλέπεις μέσα στο άπλετο φως και πως βλέπεις μέσα στο απόλυτο σκοτάδι για να αναρωτηθείς τι είναι η όραση.

Από το βιβλίο του τσαγιού {ΟΚΑΚΟΥΡΑ ΚΑΚΟΥΖΟ}

Στο τρεμάμενο γκρίζο μιας ανοιξιάτικης αυγής ,όταν τα πουλιά σιγοκελαηδούν τις μυστικές τους συγχορδίες μες στα δέντρα, δεν έχετε νοιώσει πως μιλούν στα ταίρια τους για τα λουλούδια; Η εκτίμηση των λουλουδιών θα πρέπει να ήταν σύγχρονη με την ποίηση του έρωτα. Πού αλλού παρά σ΄ ένα ανθάκι, γλυκό μες στην ασυνειδησία του ,ευωδιαστό χάρη στη σιωπή του ,μπορούμε να φανταστούμε καλύτερα το ξεδίπλωμα μιας παρθενικής ψυχής; Ο πρωτόγονος άνθρωπος , με το να προσφέρει το πρώτο λουλουδένιο στεφάνι στην αγαπημένη του υψώθηκε πάνω από το θηρίο. Έγινε ανθρώπινος γιατί ξεπέρασε τις ωμές φυσικές του ανάγκες. Πέρασε στη σφαίρα της τέχνης γιατί διέκρινε τη χρησιμότητα του άχρηστου. Στη χαρά και στη λύπη τα λουλούδια είναι πιστοί μας φίλοι. Τρώμε ,πίνουμε, τραγουδάμε ,χορεύουμε και ερωτοτροπούμε μαζί τους. Παντρευόμαστε και βαφτιζόμαστε με άνθη. Δεν τολμάμε να πεθάνουμε δίχως αυτά. Έχουμε λατρέψει με τον κρίνο πλάι μας. Έχουμε διαλογιστεί με το λωτό. Έχουμε πολεμήσει με το ρόδο και το χρυσάνθεμο .Πασχίζουμε ακόμα και να μιλήσουμε στη γλώσσα των λουλουδιών.  Πώς θα μπορούσαμε να ζήσουμε χωρίς αυτά; Τρομάζει κανείς στη σκέψη ενός κόσμου στερημένου από την παρουσία τους. Πόση παρηγοριά φέρνουν στο προσκέφαλο του αρρώστου, τι φως μακάριο στο σκοτάδι της κουρασμένης ψυχής μας! Η γαλήνια τρυφερότητά τους μας ξαναδίνει τη χαμένη  μας  εμπιστοσύνη στο σύμπαν, όπως το ζωηρό βλέμμα ενός όμορφου παιδιού ξαναζωντανεύει τις χαμένες μας ελπίδες. Και όταν κειτόμαστε πια μες στο χώμα , άνθη, πάλι φρουρούν μελαγχολικά το μνήμα μας.

 

Σημειώσεις της Λίλας Αντωνοπούλου,

Μέλος της Λέσχης Ανάγνωσης Τεγέας