Ένδυμα είναι καθετί με το οποίο σκεπάζουμε το σώμα, ενώ ενδυμασία το σύνολο των εξωτερικών κυρίως ενδυμάτων. Η μορφή της φορεσιάς είναι η συνισταμένη των πρακτικών και αισθητικών αναγκών μίας συγκεκριμένης ομάδας ανθρώπων που την χρησιμοποιούν. Η φορεσιά είναι, όπως κάθε έκφραση λαϊκής δημιουργίας, χρηστικό είδος και σαν τέτοιο γεννιέται, ζει και εξελίσσεται, με βάση τις πρακτικές ανάγκες που πρέπει να καλύψει. Έτσι το βασικό υλικό της κατασκευής της, όπως και το σχήμα της, καθορίζονται από το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον και δεσμεύονται από αυτό. Το υλικό που χρησιμοποιούσαν οι γυναίκες και οι λαϊκοί τεχνίτες ήταν δικές τους κατασκευές. Ο τρόπος της χρήσης των υλικών αυτών ήταν πάντοτε βασισμένος στους κανόνες που δημιούργησε το καταστάλαγμα της πείρας πολλών γενεών.

Για τις φορεσιές η αισθητική αντίληψη της ομάδας δίνει τη χρωματική κλίμακα μέσα στην οποία κινείται το άτομο ενώ η έμφυτη τάση του ανθρώπου για διακόσμηση δίνει στην καθεμιά την ιδιαίτερη τοπική – ομαδική έκφραση που τις χαρακτηρίζει. Η διακόσμηση που γεμίζει επιφάνειες χωρίς προοπτική και πλαστικότητα, μορφοποιεί και σχηματοποιεί τα διακοσμητικά θέματα με απίστευτη ελευθερία στην έμπνευση, αποκρυσταλλώνοντας και εκφράζοντας συγχρόνως την ομαδική αισθητική.

Οι φορεσιές φανερώνουν ένα σύμπλεγμα ανθρώπινης ζωής, ομαδικής ζωής, που υποτάσσεται στους δικούς της νόμους και φέρει τη σφραγίδα μιας μακρόχρονης εμπειρίας και πίστης. Πίστης στη συνοχή της οικογένειας και της ομάδας, στη σημασία της κοινωνικής ενότητας και της παράδοσης. Η κοινωνική αυτή πραγματικότητα, ο τρόπος ζωής και οι άγραφοι νόμοι δεν είναι πάντοτε και παντού οι ίδιοι. Η ιστορία κάθε τόπου, ακόμη και χωριού και οι βασικές του ανάγκες και συνθήκες είναι η απαρχή κάθε διαφοράς στην έκφραση της δημιουργίας. Η κατασκευή της φορεσιάς προσδιορίζεται από δύο ακόμη παράγοντες: την ηλικία του ανθρώπου (κόρη, νύφη, νιόπαντρη, παντρεμένη χρόνια, ηλικιωμένη για τις γυναίκες και αντίστοιχα για τους άντρες) και την κοινωνική τάξη. Τα στοιχεία αυτά καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο έραβαν και κεντούσαν κάθε κομμάτι φορεσιάς. Γιατί στη ζωή τους το καθένα παίρνει τη λειτουργική του θέση με απόλυτα καθορισμένη τάξη. Η μορφή της φορεσιάς είναι αυτό που θα λέγαμε απλά, ο καθρέφτης του ανθρώπου που τη φορεί. Με αυτά τα δεδομένα οι γυναικείες φορεσιές χωρίστηκαν σε τρεις βασικές κατηγορίες: οι φορεσιές με το σιγκούνι, με το καβάδι και με το φουστάνι ενώ οι αντρικές αντίστοιχα σε δύο: στη φουστανέλα και στη βράκα.

Η οριστική διαμόρφωση της φορεσιάς βασίστηκε στις διαφορές των υλικών, του τρόπου της ραφής και του τρόπου της διακόσμησης και, όπου υπήρξαν, στις ξενικές επιδράσεις και στις προσφορές του εμπορίου. Γι’ αυτό και συναντάμε συχνά στις φορεσιές μία ανάμιξη των μορφικών εκείνων στοιχείων που συνθέτουν τους τρεις αμιγείς τύπους. Ο πλούτος των υλικών, η ποικιλία των λύσεων στο κόψιμο και τη ραφή σε βασικά κομμάτια της φορεσιάς, όπως είναι το πουκάμισο, το σιγκούνι, το καβάδι ή το φουστάνι, στολισμός με το υλικό του, τα θέματα και τους χρωματισμούς, δημιουργούν τις βασικές διαφοροποιήσεις. Ο κεφαλόδεσμος και τα κοσμήματα που συμπληρώνουν κάθε φορεσιά τονίζουν ακόμη περισσότερο τις μορφολογικές αυτές διαφορές, αν και συχνά η ανάλυση των υλικών που τα συνθέτουν και του τρόπου που τα χρησιμοποιούν δείχνει την κοινή καταγωγή τους. Ουσιαστικά οι διαφορές τους βρίσκονται στις κλιματολογικές, οικονομικές και γενικότερα πρακτικές και αισθητικές ανάγκες, που οι κάτοικοι κάθε περιοχής είχαν να αντιμετωπίσουν.

Ο Σύλλογος διαθέτει πλούσια ιματιοθήκη με παραδοσιακές φορεσιές από πολλές περιοχές της Ελλάδος. Η ιματιοθήκη φιλοξενείται σε αίθουσα του πολιτιστικού κέντρου του Κοινωφελούς Ιδρύματος Μιχαήλ Ν. Στασινόπουλος – ΒΙΟΧΑΛΚΟ στο Στάδιο Τεγέας, η οποία είναι ειδικά διαμορφωμένη γι΄ αυτό το σκοπό. Από πλευράς του Συλλόγου έχει δοθεί ιδιαίτερη σημασία για την μελέτη και προβολή του Mαυροφούστανου, που είναι η παραδοσιακή γυναικεία φορεσιά της Τεγέας.

ΤΟ ΜΑΥΡΟΦΟΥΣΤΑΝΟ: Η γυναικεία παραδοσιακή γιορτινή φορεσιά της Τεγέας

Πήρε το όνομά της από το κυριότερο εξάρτημα της φορεσιάς αυτής που είναι το μαυροφούστανο και την κάνει να ξεχωρίζει από τις άλλες φορεσιές. Το μαυροφούσταvo είναι ένα αμάνικο φόρεμα, ανοιχτό μπροστά στο στήθος, εφαρμοστό στη μέση, από όπου αρχίζουν οι πιέτες. Όλη του η ομορφιά είναι ο ποδόγυρος από κόκκινη τσόχα και πάνω από την τσόχα είναι ένα κέντημα με σταυροβελονιά από πολύχρωμες κλωστές σε διάφορα σχέδια. Οι δύο άκρες του μαυροφούστανου (ποδόγυρου) σηκώνονται μπροστά μέχρι τη μέση και αφήνουν να φαίνονται το μισοφόρι που είναι λευκό, κεντημένο κοφτό, περίπου στο ίδιο μήκος με το μαυροφούστανο. Πάνω από το μαυροφούστανο φοριόταν το ζιπούνι αρχικά και αργότερα το κοντογούνι. Το κοντογούνι ήταν από τσόχα λεπτή ή βελούδο διαφόρων χρωμάτων με χρυσά κεντήματα ή βελούδο διαφόρων χρωμάτων με πούλιες χρυσές, με μανίκια στην άκρη, τα λεγόμενα καλκάνια και τα οποία φθάνουν λίγα εκατοστά κάτω από τον αγκώνα. Μέσα από τα καλκάνια βγαίνουν τα μανικέτια συνήθως από μεταξωτό ύφασμα. Στο στήθος φορούσαν την τραχηλιά. Πάνω από το μαυροφούστανο, μπροστά, φορούσαν την ποδιά συνήθως από μεταξωτό ύφασμα. Στο κεφάλι αρχικά φορούσαν τη μπόλια, ένα μακρόστενο μεταξωτό μαντήλι με κρόσσια στις δύο άκρες και το οποίο έδεναν με διάφορους τρόπους. Αργότερα φοριέται το κόκκινο φέσι, με το χρυσό κορδόνι 0,40 μ. μήκος και μεταξωτή φούντα μήκους περίπου 0,80 μ. το λεγόμενο παπάζι. Τα στοιχεία αυτά για τη γυναικεία Τεγεάτικη φορεσιά, αναφέρονται χρονικά από το 1830 και μετά, δηλαδή μερικές δεκαετίες μετά την επανάσταση του 1821.

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΦΟΡΕΣΙΩΝ ΙΜΑΤΙΟΘΗΚΗΣ – ΟΝΟΜΑΣΙΑΑΡ.
«ΜΑΥΡΟΦΟΥΣΤΑΝΟ» – ΤΕΓΕΑΤΙΚΗ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΦΟΡΕΣΙΑ8
«ΦΟΥΣΤΑΝΕΛΛΑ» – ΑΝΔΡΙΚΗ ΦΟΡΕΣΙΑ10
«ΣΟΥΛΙΟΥ» – ΠΑΙΔΙΚΗ ΦΟΡΕΣΙΑ [ΚΟΡΙΤΣΙΩΝ]6
«ΣΟΥΛΙΟΥ» – ΠΑΙΔΙΚΗ ΦΟΡΕΣΙΑ [ΑΓΟΡΙΩΝ]6
«ΚΥΜΗΣ» – ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΦΟΡΕΣΙΑ6
«ΝΗΣΙΩΤΙΚΗ» – ΑΝΔΡΙΚΗ ΦΟΡΕΣΙΑ6
«ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ» – ΑΝΔΡΙΚΗ ΦΟΡΕΣΙΑ8
«ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ» ή «ΡΟΥΜΠΟΥΚΙ» ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ – ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΦΟΡΕΣΙΑ4
«ΛΗΤΗ» ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ – ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΦΟΡΕΣΙΑ4
«ΔΕΣΦΙΝΑ» ή «ΑΡΑΧΩΒΑ» ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ – ΠΑΙΔΙΚΗ ΦΟΡΕΣΙΑ[ΚΟΡΙΤΣΙΩΝ]8
«ΡΟΥΜΕΛΗΣ» – ΠΑΙΔΙΚΗ ΦΟΡΕΣΙΑ [ΑΓΟΡΙΩΝ]8
«ΜΕΤΑΞΑΔΕΣ ΕΒΡΟΥ» [ΘΡΑΚΗ] – ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΦΟΡΕΣΙΑ8
«ΜΕΤΑΞΑΔΕΣ ΕΒΡΟΥ» [ΘΡΑΚΗ] – ΑΝΔΡΙΚΗ ΦΟΡΕΣΙΑ8
«ΝΙΣΥΡΟΥ» -ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΦΟΡΕΣΙΑ6
«ΤΣΑΚΩΝΙΑΣ» -ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΦΟΡΕΣΙΑ8
«ΦΛΩΡΙΝΑΣ» -ΠΑΙΔΙΚΗ ΦΟΡΕΣΙΑ (ΚΟΡΙΤΣΙΩΝ)6
«ΑΛΑΤΖΑ» -ΠΑΙΔΙΚΗ ΦΟΡΕΣΙΑ (ΚΟΡΙΤΣΙΩΝ)8
«ΒΛΑΧΙΚΗ» -ΠΑΙΔΙΚΗ ΦΟΡΕΣΙΑ (ΑΓΟΡΙΩΝ)12
«ΚΟΥΔΑ» ΚΡΗΤΗΣ, ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΦΟΡΕΣΙΑ4
«ΣΑΡΤΖΑ» ΚΡΗΤΗΣ, ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΦΟΡΕΣΙΑ4
ΣΥΝΟΛΟ138